Ğäräp älifbasın öyränü öçen bersäğätlek däres bu.

Däreslek үзгәртү

Ğäräp ímlası belän tanışqaç, Ğäräpçä yazarğa öyränü öçen berär ike genä säğät kiräk. İñ ciñele ul kiläse süzlärne töylek aşa cíıp qaraw. Künekmägän töylek caylawı belän xäreflärne kertü ciñelräk bulu öçen, Windows 2000/2003/XP sistemeneñ üzendä bulğan, töylekne monitorda kürsätä torğan, «On-screen Keyboard» atlı yärdämçe programın cibärü faydalı bula'la, aña qarap xäreflärne cíu uñaylıraq. Sanaqta älbättä Ğäräp xärefläre belän töylek caylawı quyılğan bulırğa tieş. Windows nıñ «WordPad» programın cibärep kiläse, süz äyteleşenä qarap alarnı cíıp qaríq.

Bu süzlek Ğälimä Xaris bastırğan «Ğäräp tele älifbası» atlı däreslek azağınnan alındı.

ن үзгәртү

Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: xärefneñ öske oçları qısılıp, araları neçkärep qalğan.


أنْ [än] – öçen


بَانَ [bānä] – açıqladı


بِنتُ [bintü] – qız


بَنَاتُ [bänātü] – qızlar


نَبَتَ [näbätä] – üste


نَبَاتٌ [näbātün] – üsemlek

ي үзгәртү

بَيَانُ [bäyānü] – añlatu


تِينٌ [tīnün] – incir


ثِيٌ [θīnün] – ence tabuçı


يَا [yā] – öndäw kisäkçese


بَيْنَ [bäynä] – üzara

ث үзгәртү

Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: xäref símaslıq tulı köymägä axşaş (öç noqta).


اَثْبَتَ [äθbätä] – ísbatlı


يُثْيِتُ [yüθbitü] – ísbatlí


ثَارَ [θāra] – dulqınlandı


اَثَاثٌ [äθāθün] – öy cíhazı


أَنُثَ ['änüθä] – yomşaq buldı

ر үзгәртү

Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: käkre xäref.


رَيبٌ [raybün] – şik


رَبَتَ [rabätä] – sípadı


أَرْبَ ['äríbä] – añlawçan buldı


تَرِبَ [täríbä] – tuzanlandı


اَثَرَ [äθära] – äsär yazdı


نَبَرَ [näbära] – tawışın kütärde

ز үзгәртү

Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: zäğif käkre xäref (öşke oç sıñğan kebek).


زُرْتَ [zürtä] – zíarat qıldıñ


نَزْرٌ [näzrun] – siräk, az bulu


نَزِنٌ [näzinü] – ülçibez


اَزْ [äz] – icek


تَرْزٌ [ärzün] – erbet ağaçı

و үзгәртү

Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: qarmaqqa axşaş.


وَتَرٌ [wätärun] – qıl


وَزَرَ [wäzära] – awır yök alıp bardı


ثَوْبٌ [θäwbün] – kiem


ثَوْرٌ [θäwrun] – ügez


تَوْبٌ [täwbün] – täwbä


نُورٌ [nūrun] – nur


تُوتٌ [tūtun] - tut ciläge


تَابُوتٌ [tābūtün] – tabut

م үзгәртү

مَنْ [män] – kem?


نَا [mä] – närsä


اَنَرَ [ämära] – ämer birde


زَمْزَمْ [zäm-zäm] – Zäm-zäm


يَوْمُ [yäwmü] – kön


اَنْتُمْ [äntüm] – süz


اَمْرٌ [ämrun] – ämer, boyırıq

س үзгәртү

اَسَاسٌ [äsāsün] – nigez


سَمْ [säm] – icek


سَمَرٌ [sämärun] – kiç


سَبَبٌ [säbäbün] – säbäb


اَسَرَ [äsära] – äsir itte


اَنِسَ [änisä] – dus buldı


اِسْمٌ [ismün] – isem


ثَمَرَ [θämära] – cimeş birde


سَمَرَ [sämära] – kiç utırdı


سَبَتَ [säbätä] – yal itte


ثَبَتَ [θäbätä] – nıq tordı

ش үзгәртү

شَمَرَ،َشَرَ [şämära] – aşıqtı


نَمَرَ،َشَر [näşära] – näşer itte


بَشَرٌ [bäşärun] – keşe


شَرِبَ [şäríbä] – eçte


رِيشٌ [ríşün] – qanat


مَارْشٌ [mārşün] – marş

ك үзгәртү

كَمْ [käm] – niçä


كَتَبَ [kätäbä] – yazdı


اَكثَرَ [äkθära] – kübäytte


مُمْكِنْ [mümkin] – mömkin


تَرَكَ [tärakä] – qaldırdı


سَمَكٌ [sämäkün] – balıq

ل үзгәртү

لَمْ [läm] – inqär itü


لَزِمَ [läzimä] – tieş buldı


سَلاَمٌ [sälāmün] – säläm


مُسْلِمٌ [müslimün] – möselman


اَكَلَ [äkälä] – aşadı


مَالٌ [mālün] – mal

ق үзгәртү

قُلْ [qül] – äyt


قَلاَمٌ [qalāmün] – qäläm


لَقَبَ [läqabün] – quşamat


سَقَرٌ [säqarun] – tämüğ


ؤَلَقٌ [fäläqun] – tañ


رِزْقٌ [rízqun] – rízıq

ف үзгәртү

xärefe neçkä [f] awazın belderä.


فَمٌ [fämün] – awız


فِكْرٌ [fikrun] – fiker


سَفَرَ [säfära] – säfärgä kitte


سَلَفَ [säläfä] – borınğı buldı


مٌسْرِفٌ [müsrífün] – ísraf itüçe

ح үзгәртү

xärefe neçkä [x] awazın belderä, wä /xa awazlardan ayırıla. Aña axşaş bulğan awaz Tatarçada yuq.


حَسَنَ [xäsänä] – yaxşı buldı


حَسَبَ [xäcäbä] – xísab qıldı


اِتْتَحَنَ [imtixänä] – ímtíxan qıldı


لَوْحٌ [läwxün] – taqta


مِلْحٌ [milxün] – toz

خ үзгәртү

xa xärefe qalın awaz belderä, alınma bulğan xalıq/xíal/xur süzlärendä kük. Anı äytkändä tamaq beraz “xırıldí”.


خَيْرٌ [xayrun] – xäyerle, yaxşı


خَوْفٌ [xawfün] – qurqınıç


اَخْبَرَ [äxbära] – xäbär birde


يُخْبِرُ [yüxbiru] – xäbär birä


اَخٌ [äxun] – ir tuğan


شَيْخٌ [şäyxun] qart


خَتْمُ [xatmü] – tamğa


حَتْمُ [xämtü] – soñğı qarar


خَلَفَ [xaläfä] – xälifä buldı


حَاَفَ [xäläfä] – ant itte

ج үзгәртү

جَبَلٌ [cäbälün] – taw


جَمَلٌ [cämälün] – döyä


فَجْرٌ [fäcrun] – tañ


اَجْرٌ [äcrun] – äcär


مَخْرَجٌ [mäcracün] – çığu urını


مَسْجِدٌ [mäscidün] - mäçet


سَاجِدٌ [sācidün] – säcdä qıluçı


رَجُلٌ [racülün] – ir keşe


ثَلْجٌ [θälcün] – boz, qar


سِرَاجٌ [sirācün] – yaqtırtıç

ه үзгәртү

هَاتِفٌ [hātifün] – telefon


هَلْ [häl] – me/mı (kisäkçä)


هَبْ [häb] – büläk it


فَهِمَ [fähimä] – añladı


وَهَبَ [wähäbä] – büläkläde


مِنْهُ [minhü] – annan


وَجْهٌ [wächün] – yöz, bit


وُجُوهٌ [wucūhün] – yözlär, bitlär

د үзгәртү

däl xärefe yomşaq [d] awazın belderä, wä dad xärefe isä qalının.


دُرْجٌ [dürcün] – östäl tartması


دَرْسٌ [därsün] – däres


دَفْتَرٌ [däftärün] – däftär


اَدَبَ [ädäbä] – ädäple buldı


هُدْهُد [hüdhüd] – höd-höd qoşı


حَسَدَ [häsädä] – könläşte


وَحَدَ [wäxädä] – berläde


زُبْدٌ [zübdün] – síır mayı


جِدَارٌ [cidārün] – díwar


يَدٌ [yädün] – qul

ذ үзгәртү

zäl awazı ul tel oçın teş arasına salıp äytelä torğan [z] awazı, Başqort söylämendä bar ul.


ذَهَبَ [ðähäbä] – kitte


ذِكْرٌ [ðikrun] – iskä töşerü


مَذْهَبٌ [mäðbähün] – yünäleş


إِذْنٌ [iðnün] – röxsät


خٌذْ [xuð] – al


آُسْتَذٌ [üstāðün] – ostaz, uqıtuçı


دَذْلٌ [bäðlün] – qorban


بَزْلٌ [bäzlün] – tişü


ذَمَرَ [ðämära] – aqırdı


زَمَرَ [zämära] – sıbızğıda uynadı

ع үзгәртү

Neçkä gäyn awazına Tatarçada axşaş bulğan awaz yuq. Ul tuqtalığan hämzä awazına axşaş beraz.


عَمَلٌ [gämälün] – eş, ğämäl


عِلْمٌ [gilmün] – ğilem


نَعْلٌ [näglün] – ayaq kieme


بَعْلٌ [bäglün] – ir, äfände


مَعَ [mägä] – belän


شَرْعٌ [şärgün] – qanun


جَعْفَرْ [cägfär] – Cäğfär


عَنْبَرْ [gänbär] – Ğänbär


عُسْمَانْ [güsman] – Ğosman

غ үзгәртү

ğayn awazı ul gäyn awazınıñ qalın töre, wä anı äytkändä tawış beraz “ğırıldí”.


غَفَرَ [ğafära] – ğafu itte


غَلَبَ [ğaläbä] – östen bulu


اِسْتَغْفَرَ [istäğfära] – ğafu ütende


مَغْرِبٌ [mäğríbün] – Könbatış


سَمِعَ [sämigä] – işette


فَرْغٌ [färğun] – buşlıq


غَيْنُ [ğaynü] – «ğ» xärefe


عَيْنُ [gäynü] – küz


بَلْعُ [bälgü] – yotım


بَلْغُ [bälğu] – ireşü


بَغْلُ [bäğlü] – nadan bulu


بَعْلُ [bäglü] – ir, äfände

ص үзгәртү

sad xärefe qalın [s] awazın belderä.


صَبَرَ [sabära] – sabır itte


بَصَرَ [bäsara] – qaradı


نَصَرَ [näsara] – yärdäm itte


قَمِيصٌ [qamīsun] – külmäk


قَرْصٌ [qarsun] – teşläw, çağu


سَفَرٌ [säfärun] – säfär


صَفَرٌ [safärun] – ay iseme


سَيْفٌ [säyfün] – qılıç


صَيْفٌ [sayfün] – cäy

ض үзгәртү

dad xärefe qalın [d] awazın belderä.


ضَيْفٌ [dayfün] – qunaq


ضَعْفَ [dagfün] – zäğiflek


فَضَلَ [fädalä] – östen qıldı


حَضَرَ [xädara] – xäzer buldı


بَيْضٌ [bäydun] – yomırqa


غَرْضٌ [ğardun] – kiñlek


هَاذَا [hāðā] – bu


دَرْسُ [därsü] – däres


ضَرْسُ [darsü] – teşläw


بَعْدُ [bägdü] – soñınnan


بَغْضُ [bäğdu] – qayberläre

ط үзгәртү

ta xärefe qalın [t] awazın belderä, yäğni xärefeneñ qalın töre.


طِفْلٌ [taläbä] – täläp itte, ezläde


طَفْلُن [tíflün] – yäş bala


وَطَنٌ [wätanün] – watan


مَطَرٌ [mätarun] – yañğır


سَقَطَ [säqata] – töşte


مَرْبِطٌ [märbitun] – abzar


تَرَفُ [tärafü] – mul yäşäw


طَرَفُ [tarafü] – taraf


سَبْتُ [säbtü] – yal, Şimbä


سَبطُ [säbtu] – töz, zífa bulu

ظ үзгәртү

za xärefe qalın [z] awazın belderä wä saqawraq uqıla, xärefeneñ qalın töre.


ظَلَمَ [zalämä] – zolım qoldı


ظَهْرٌ [zahrun] – busa tübäse


نَظَرَ [näzara] – qaradı


يَنْظُرُ [yänzuru] – çik


حَظِيظٌ [xäzíízun] – bäxetle


حَفِظَ [xäfiza] – saqladı


ذَفَرٌ [zäfärun] – naçar is


ظَفَرٌ [zafärun] – ciñü


زَهَرَ [zähära] – yaltıradı


ظَهَرَ [zahära] – açıqlandı

Päräwezdä үзгәртү